Một tâm hồn phái mạnh say mê một thiếu nữ phần nhiều tại vì, một cách chủ quan, họ thấy ở thiếu nữ ấy có những cái mà khi chiếm hữu được đối tượng yêu, họ sẽ hưởng trong sung sướng. Rồi gió đó con hay những chân của ong bướm làm cho phấn ở bông đực dính vào nhụy bông cái. Ai mà không ngã đầu trước ý chí cương quyết nên thánh của một nữ thánh Têrêsa.
Lắm lúc mẹ mang con nặng nhọc, song không dám âu sầu vì muốn con sau nầy vui tươi. Họ cũng không trách tại sao mình có cơ cấu sinh lý và tâm lý như vậy. Nó cấu thành bằng những gặp gỡ khả nghi, những cái hôn sặc mùi xác thịt, những đá động tội lỗi, những bức thư tình mà người thứ ba đọc phải ôm bụng cười.
Các tác vi, cử chỉ biểu lộ một thứ ái tình thác loạn, đen ngòm nhất của lòng tà đã phá tan bao nhiêu công trình luân lý ở tâm hồn người trong sạch. Những tật căn bản là láo xược, gian tham, thô lỗ, tục tằn, mê ăn, hỗn ẩu và dâm ô. Rồi sau có những sáng xuân mà lòng họ ngao ngán sầu, sầu không lý do.
Bướm bay thì nhất định đậu trên một hoa. Vì đó có một kích thích nào bên trong con người hay bên ngoài như lăn, cựa mình, như các tiếng động thuận hợp cho chúng thì chúng xuất hiện trong đầu óc ta như một cuốn phim, tuy đứt khúc, bắt quàng nhưng không kém phần linh động. Ta đừng tự dối và gạt người.
Mặt họ hình như bị đổi dạng, hơi sần và các mụn cám, mụn cồi, mụn bọc nữa, thi đua mọc lên. Đến lúc hoa niên về dào dạt trong tâm hồn, tình cảm họ tăng cường độ. Hồi nầy vì ảnh hưởng của tiểu thuyết, màn bạc, kịch tuồng một số không nhỏ nam thanh cương quyết khi lập gia đình tìm cho được một người bạn xinh đẹp tài ba như những nhân vật trong tiểu thuyết, trên màn bạc, sân khấu.
Khi cõi lòng gờn gợn sóng yêu, bạn trai tự nhiên thích văn nghệ, hiểu cách riêng, ca nhạc thi thơ. Dại dột đem tâm tư tiết lộ cho kẻ xấu, đời họ hối hận thiên thu. Thành ra khi bàn về tật ích kỷ, ưa độc đoán tôi nói với dè dặt.
Yêu bạn mình bằng tấm lòng vị tha, thành thực, lo xây hạnh phúc hiện thế và toàn phúc vĩnh cửu cho bạn. Nhưng các bạn trai đều có phút giống Tilstoi ở chỗ lòng dậy lên mùa mộng biếc. Họ chỉ chú trọng gặp những kẻ mà họ thỏa mãn lòng thú, còn các kẻ khác họ cho là không cần nên xử đối lạnh lạt.
Lòng bạn trai là rơm, thần ái tình đã nhen lửa vào đó: xi nê là dầu xăng, là gió làm cho lòng họ bừng lên. Cha sợ mích lòng mẹ lắm nên đâu có nghĩ không để mẹ tự do đi chỗ nầy chỗ nọ. Có lắm bạn trai mất đi nét mặt non nớt, êm diệu của thời măng sữa.
Đôi khi họ hơi lố lăng trong cách ăn nói, khi họ bàn về điều xấu ta đừng rầy liền. Người ta đâu lấy làm lạ khi thấy nhiều gia đình sạt nghiệp vì vợ tiêu lòn tiền của cho kẻ mình ngoại tình mà chồng vẫn sống trong sự gạt gẫm đáng thương tâm. Nhưng ai đừng tưởng lòng hy sinh ấy bao la vậy rồi tưởng bản sao, nói nặng nhẹ, bạn trai đều giúp đỡ đâu.
Lời kẻ khác nói vì thiện ý giúp họ hoàn hảo, họ cho là do các ý muốn khinh rẻ, phá hoại họ, khi viết cho bạn mấy dòng nầy tôi hối tiếc một phần quá tự ái đến đáng ghét của tôi. Biết bao nam thanh ngày nay nếu không là nạn nhân của nền giáo dục như vậy thì cũng sống vô ý thức trong các lầm lạc vấn đề nam nữ. Trong cái phức tạp ấy có mâu thuẫn có thay đổi bất ngờ.