Điều lầm lẫn quan trọng của viên chức ấy thuộc về thái độ của ông ta làm cho hai phần ba năng lực và hứng thú của ông giảm đi. Nguy hiểm thứ nhất, ghê gớm lắm, là thành một người trong bọn khả ố nhất, khó chịu nhất: bọn thông thái rởm. Không thể nào mang nợ! Bạn chỉ có thể tiêu phí thời gian đã qua; không thể tiêu phí được ngày mai, Trời giữ giùm ngày mai cho bạn; không thể tiêu phí được giờ sau, Trời giữ giùm giờ sau cho bạn.
Câu ấy tầm thường quá đến nỗi khi viết ra, thực tình tôi cảm thấy mắc cỡ. Tới nhà, bạn không ăn ngay. Nhưng, mặt khác, chương trình là một chương trình mà nếu không tôn trọng nó thì nó thành một trò chơi mất.
Nếu phân tích kỹ thêm lòng mong mỏi, bồn chồn đó thì ta sẽ thấy nguyên do ở điều này: ta luôn luôn tự cho là phải làm thêm cái gì ngoài bổn phận của ta. Đầy cả mặt đất, từng đóng ra đấy. Còn lý trí, nó chỉ giữ trong đời ta một chỗ nhỏ nhoi.
Nên phòng trước những điều bất ngờ. Tôi hoàn toàn tin chắc rằng phần đông người ta thiếu suy nghĩ hơn là thiếu cái gì khác. Thưa bạn, thì bạn cứ bắt đầu đi.
Nghĩ kỹ, ta sẽ thấy việc tạo hoá tiếp tế thời-gian cho ta quả là một phép mầu hiện ra hằng ngày. Hạnh phúc của bạn - cái vật quý ta cố nắm chặt mà nó vãn cứ thoát được ấy - cũng tuỳ thuộc vấn đề đó. Nhưng đã có người đạt được, nhờ nhận chân rằng không phải tìm cái vui cho thân thể hoặc tâm hồn mà phải luyện trí và bắt hành động phải hợp với nguyên tắc thì mới có hạnh phúc.
Mặc dầu vậy, bạn vẫn tán thưởng bản đó. Điều đó rất dễ chịu và làm cho ta bình tĩnh, yên vui. Bạn có thể có những nguyên tắc giúp mình tin rằng cướp bóc là làm việc phải.
Nhưng xin bạn nhớ, ngay từ lúc đầu, là 90 phút để dành cho sự học, ba phần trong mỗi tuần như vậy, phải là những phút quan trọng nhất, trong số 1080 phút của tuần lễ. Cái lợi lớn nhất của những kiệt tác đó là nó minh bạch một cách lạ lùng. Nhưng thế nào bạn cũng phải chú ý tới bổn phận đó vào một lúc khác.
Tôi cho chính nhờ thấu hiểu chân lý ấy mà tôi khác con heo nằm vũng bùn kia. Bạn bị "nhốt trong châu thành" bạn thích du lãm ở đồng quê, thích nhận xét đời sống của muôn loài? (tiêu khiển đó làm mở mang tâm hồn người ta). Đừng khoe khoang gì nhiều về việc đương làm và đừng tỏ vẻ buồn bả, đau đớn về nỗi hết thảy người đời không biết sống cho ra sống, và nhất định bỏ phí biết bao thì giờ mỗi ngày.
Đó là trường hợp mà hoàn cảnh buộc bạn phải có năng lực rất cao để tự điều khiển một cách chuyên chế. Tuy đã ra đời cách đây một vài thập niên, nhưng xét thấy tác phẩm vẫn còn có những lời khuyên có giá trị, Nhà xuất bản Trẻ xin giới thiệu cùng bạn đọc, hy vọng sẽ góp thêm được một ý kiến bổ ích về phương pháp tổ chức cuộc sống. Mỗi người và trường hợp mỗi người đều riêng biệt.
Bạn sẽ thấy kết quả. Tôi biết có những người cứ đọc, đọc như người ta uống rượu. Bạn là một thư ký ngân hàng và chưa đọc tiểu thuyết hấp dẫn của Walter Bagehot nhan đề là "Đường Lombard" ư? Thưa bạn, nếu bạn đọc cuốn đó, đọc kỹ nó một giờ rưỡi ba buổi tối trong tuần, bạn sẽ thấy công việc của bạn say mê tới mức nào.