Nhiều người không quen với việc tìm kiếm niềm vui vẻ đến nỗi mà họ mất hẳn khả năng ngạc nhiên trước bản chất của óc hài hước. Những câu hỏi như vậy không ai có thể nghĩ ra trong khi mắt họ đang lấp lánh với ngôi sao của tình yêu, cho nên là người ta không hỏi. Điều làm cho tình yêu khác biệt, dù có đơn phương hay không là một dạng ngưỡng mộ chứ không giống như niềm tin rằng người ta đang theo dõi để làm hại mình.
Không khó để nhận ra sự khinh miệt nằm ẩn trong những kết luận như vậy. Người già thường chọn để sống ở những nơi xa những người dưới một độ tuổi nào đó, thường là năm mươi. Thế cho nên người già tự cho mình một nhiệm vụ là phàn nàn.
Nói chung, cái chúng ta đạt được, không phải là cái chúng ta xứng đáng mà là cái chúng ta mong đợi. Gần đây tôi có gặp một bệnh nhân cùng với vợ anh ta. Tôi thường nhận thấy người ta ngạc nhiên trước những cách nhớ lại khác nhau về sự nuôi dưỡng mình khi họ nói chuyện với anh chị em ruột.
Sự «phản văn hoá» này bị các thế hệ đàn anh vừa ghét vừa sợ vì thanh niên nghe thứ nhạc mà họ không hiểu, dùng những thứ thuốc mà họ kết án, và làm tình với một thái độ bất cần mà họ vừa ganh tị vừa khinh bỉ. Họ vừa đi một chuyến du lịch và cô vợ bị mất ví và thẻ tín dụng. Điều này là đang đối với những ai bị bệnh tâm thần thật sự vì họ không có khả năng tiếp xúc với thực tế cuộc sống và bị những sự xung động về tâm lý không thể kiểm soát nổi.
Bỗng nhiên một người ngã gục xuống và nghẹt thở. Hãy giúp chúng con để gieo rắc cái chết và sự phá hoại đến tất cả những nơi chúng con đến vì chúng con đã làm điều đó nhân danh Người và do vậy, nó là lẽ phải và công bằng. Chúng ta có thể không ngưỡng mộ những người đó nhưng lòng quyết tâm và sự vượt khó của họ là bài học cho tất cả chúng ta.
Đôi khi, họ cũng phải chịu đựng sự thiếu khả năng tìm kiếm sự hài lòng: cuộc sống của họ toàn những sự nghiêm túc, họ đã đánh mất khả năng mỉm cười. Tôi có xu hướng phải đương đầu với những bệnh nhân nói về việc thay đổi cuộc sống của họ nhưng không hề bước một bước nhỏ nào cụ thể để thực hiện điều đó. Khi những sự ám ảnh rút ra từ những nỗi sợ có tính chất cơ bản và gây rắc rối khác như nỗi cô đơn chẳng hạn - có thể khiến chúng ta kết lại thành một nhóm để phục vụ một chức năng nào đó trong đời sống quốc gia.
Anh ta mong mỏi có thể kiểm soát phần nào đó cuộc sống vốn cứ rối tung điên khùng của mình. Ngay từ đầu, chúng ta đã biết rằng chúng ta nuôi chúng để rồi chúng sẽ rời bỏ chúng ta và nghĩa vụ của chúng ta là giúp chúng làm điều này mà không cảm thấy nó là gánh nặng do cảm giác về lòng biết ơn vô hạn và món nợ không sao trả nổi. Những ảo tưởng của John Hinckley (1) về Jodie Foster cho chúng ta bài học rằng đừng đánh giá quá thấp tình yêu đơn phương.
«Điều tương tự cũng xảy đến với vợ tôi». Bài tập này đã tóm tắt cuộc sống của họ trong một vài lời không tránh khỏi sản sinh ra sự bối rối và thường ngây ra những câu trả lời có vẻ hài hước và tự chối bỏ bản thân. Sự đáp lại thông thường nhất của cha mẹ là cứ khăng khăng giảng giải, hướng dẫn, và trừng phạt trong một nỗ lực tuyệt vọng muốn «khiến cho lũ trẻ lắng nghe» mình.
Tôi thường gợi ý cho bệnh nhân rằng tiêu chuẩn này có thể áp dụng với bất kỳ quyết định nào của họ trong cuộc sống. Điều kinh khủng nhất đối với người già là cảm giác chẳng ai cần đến mình, không ai lắng nghe mình. Điều này là đúng đối với những ai phải chịu những thảm hoạ lớn (như chế độ nô lệ, nạn diệt chủng) hay những thử thách lớn lao mang tính cá nhân (như tội ác và bệnh tật).
Đó dường như chỉ là một cảm giác rất tự nhiên trong giây lát, nhưng cảm tưởng của tôi khi hoà nhập vào niềm hãnh diện đó lại đích thực là sự tự mãn diễn ra phổ biến trong các công việc lớn lao mà với tư cách làm cha làm mẹ, chúng ta đã làm. Hãy xem xét bất cứ một kẻ tù nhân trốn trại thành công nào, bạn sẽ thấy anh ta đầy trí tưởng tượng, những giờ lập kế hoạch, thường là hàng tháng, thậm chí hàng năm với những bước tiến vô cùng chậm chạp về phía tự do. Sự tan rã của các mối quan hệ thường do sự thất vọng khi không đạt được những mong đợi này gây ra.